เคสนี้เป็นข่าวพอสมควร เมื่อคุณประยุทธ์ยื่นมือเพื่อจะจับมือกับประธานาธิบดี สี จิ้นผิง แต่กลับไม่ได้รับการตอบรับจนคุณประยุทธ์มีอาการเหวอ ทำให้เราได้เห็นภาษากายที่น่าสนใจและเหมาะมากที่จะเอามาเรียนรู้กัน
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อเผยแพร่ความรู้อันเป็นประโยชน์ให้แก่ประชาชนในการเรียนรู้ศาสตร์ภาษากาย (Non-verbal communication / Body Language ) อันได้แก่ข้อมูลที่สื่อสารออกมาจากมนุษย์ทุกอย่างนอกเหนือจากคำพูดทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว (Concious / Unconcious) จึงเป็นชุดของข้อมูล (Information) ทางพฤติกรรมศาสตร์และจิตวิทยาที่สำคัญอันสามารถนำไปประยุกต์ตีความฐานะผู้สังเกตการณ์ และนำไปประเมินกับเหตุการณ์ที่ปรากฏอย่างไรเท่านั้น ไม่ได้มีไว้เพื่อตัดสินสิ่งใด
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์
ตั้งแต่นาที 2:08 ถึง 2:17 เราจะพบเหตุการณ์เรียงลำดับดังภาพต่อไปนี้ และจะอธิบายในแต่ละภาพไล่เรียงไป
เหตุการณ์ในภาพที่ 1 หลังจากที่ทั้งสองคู่ยืนถ่ายภาพ คุณประยุทธ์และภรรยาหันเข้าหาคุณ สี จิ้นผิง โดยหันทั้งลำตัวและคุณประยุทธ์โค้งคำนับ แต่คุณสี จิ้นผิง จะหันเฉพาะศีรษะมาราว 45 องศา ทำให้เหมือนคุณประยุทธ์ให้เกียรติและความนอบน้อมแก่อีกฝั่งเป็นอย่างมาก และมากกว่าที่อีกฝั่งให้กลับมาอย่างชัดเจน และคุณสี จิ้นผิง ก็ก้าวขาซ้ายเดินออกจากตำแหน่งที่ยืนถ่ายรูป
ถัดมาภาพที่ 2 คุณสี จิ้นผิง มองหน้าคุณประยุทธ์และเดินห่างออกมา ส่วนคุณประยุทธ์ยกมือขวาขึ้นทำท่าจะยื่นไปขอจับมือ
ภาพที่ 3 คุณสี จิ้นผิง ไม่ได้หยุดเดิน หรือ หรือเปลี่ยนเป็นเดินเข้ามาหาคุณประยุทธ์เพื่อจะจับมือ แต่กลับเดินออกไปจากจุดที่ยืนและลงจากจุดถ่ายภาพ
ทันทีทันใดคุณประยุทธ์ก็เปลี่ยนเป็นหงายฝ่ามือเปลี่ยนเป็นท่าเชิญแบบผายมือ คุณประยุทธ์เปลี่ยนท่าทางจากจะจับมือเป็นท่าเชิญอย่างรวดเร็ว และถัดมาในภาพที่ 3 ภาพขวามือ สิ่งที่น่าสนใจหรือคุณประยุทธ์หันทั้งลำตัวออกมาทางซ้ายและมองไปทางบุคคลที่เดินผ่านไปมาในทันที
ภาพที่ 4 สภาวะนี้คุณประยุทธ์อยู่ในเหตุการณ์ที่ตนไม่คาดฝัน ไม่ได้วางแผน และคงไม่ได้คาดคิดไว้ล่วงหน้า และพยายามที่จะแก้ไขสถานการณ์แต่ไม่รู้จะทำอย่างไร จังหวะนี้ความมั่นใจย่อมลดน้อยลงมาก (Beta) ความรู้สึกที่บังเกิดในชั่ววินาทีนี้ย่อมมีหลายอย่างผสมกัน เช่น ความรู้สึกประหม่าอย่างรุนแรง (Embarassment) ไม่ปลอดภัย (Insecure) สภาวะ Beta ยังคงอยู่และลากยาวจากภาพที่ 3 ถึงภาพที่ 4 คุณประยุทธ์มองผู้คนโดยที่ยังไม่สามารถคิดได้ว่าจะเอาตัวออกจากสถานการณ์ตรงนั้นอย่างไร เขาทำอะไรไม่ถูก ยังไม่สามารถคิดหาทางออกใด ๆ และมองไปทางผู้คนที่เดินผ่านคล้ายกำลังขอคนมาช่วย (ในทางจิตใจ)
สักพักมีการปรับสมดุลทางจิตเพื่อดึงอารมณ์และความรู้สึกกลับมาสู่สภาวะปกติ เป็นกลไกชดเชย (Compensation) สภาวะ beta กลับเข้าสู่ alpha ซึ่งเป็นสภาวะหลักของคุณประยุทธ์ และเราจะเห็นภาษากายของการใช้นิ้วหนีบเนื้อใต้จมูก (pinch) เป็น alpha upright เรียกเป็นไทยง่าย ๆ คือ เรียกความมั่นใจกลับมา ภาษากายที่ปรากฎก็เหมาะเจาะกับบริบทที่เกิด ทำให้สภาวะทางจิตใจที่เราไม่สามารถมองเห็นได้ปรากฎออกมาให้วิเคราะห์ในลักษณะของภาษากายที่เป็นรูปธรรมชัดเจน
และไม่รู้ว่าโชคดีหรือเปล่า คุณ ภรรยา รศ. นราพร จันทร์โอชา ก็เรียกให้คุณประยุทธ์ลงจากเวทีและใช้มือข้างซ้ายโอบในภาพที่ 5 ภาพขวา ตอนนี้คุณประยุทธ์มีคนช่วยออกจากสถานการณ์จริง ๆ
สรุป
คุณ สี จิ้นผิง ดูคล้ายไม่ได้ให้ความสำคัญกับคุณประยุทธ์มากนักและคงสวนทางกับความคาดหวังของคุณประยุทธ์ที่จะได้รับเกียรติจับมือหลังจากการถ่ายภาพเหมือนที่คุณประยุทธ์ได้รับจากผู้นำท่านอื่น ๆ
การแก้ไขสถานการณ์เฉพาะหน้าเช่นนี้คงไม่สามารถสอนกันได้ แต่ละคนก็มีรูปแบบการเอาตัวรอดในสถานการณ์ที่ไม่คาดฝันแตกต่างกัน ทั้งนี้เราในฐานะผู้สังเกตการณ์และนักเรียน การเข้าใจภาษากายจะทำให้เราเห็นสิ่งที่ธรรมดา หรือ ปกติในมุมมองใหม่ในความหมายที่ลึกขึ้น ดังเคสนี้
ขอให้สนุกกับการเรียนรู้
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ (หมอมด)
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น สถานการณ์อ้างอิงเพื่อใช้ในการสอนจะคัดเลือกมาจากหลายวงการ เช่น นักการเมือง นักแสดง นักร้อง นักกีฬา นักธุรกิจ และบุคคลสาธารณะที่ปรากฎในสื่อสาธารณะ เช่น ข่าว รายการโทรทัศน์ งานแถลงข่าว สัมภาษณ์ รายการในยูทูป (youtube)ทั้งในและต่างประเทศ การตีความและอธิบายภาษากายทุกอย่างเพื่อการเรียนรู้และแสดงผ่านมุมมองของผม ว่าผมมีความเห็นอย่างไรต่อสถานการณ์เหล่านั้นเท่านั้น และไม่มีจุดประสงค์เพื่อหวังประโยชน์ด้านการเมือง หรือเพื่อละเมิดกับบุคคลใด กลุ่มการเมือง หรือ ศาสนาใด ทั้งสิ้น
