ถอดรหัสภาษากาย เคสที่ 103 : คุณทิม พิธา มีอาการเขินอายจริง ๆ หรือเปล่าตอนนักข่าวถามถึงคุณแอฟ ทักษอร

ก็มีข่าวมาสักพักเกี่ยวกับความสนิทสนมระหว่างคุณทิม พิธา และ แอฟ ทักษอร (ลิ้ง) และนักข่าวก็ยังคงจดจ้องที่จะถามประเด็นนี้เมื่อมีโอกาส และ VDO นี้ก็เป็นการถามคำถามแบบไม่รู้ตัว และคุณทิม พิธา ก็มีภาษากายที่น่าเรียนรู้

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อเผยแพร่ความรู้อันเป็นประโยชน์ให้แก่ประชาชนในการเรียนรู้ศาสตร์ภาษากาย (Non-verbral communication / Body Language ) อันได้แก่ข้อมูลที่สื่อสารออกมาจากมนุษย์ทุกอย่างนอกเหนือจากคำพูดทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว (Concious / Unconcious) จึงเป็นชุดของข้อมูล (Information) ทางพฤติกรรมศาสตร์และจิตวิทยาที่สำคัญอันสามารถนำไปประยุกต์ตีความฐานะผู้สังเกตการณ์ และนำไปประเมินกับเหตุการณ์ที่ปรากฏอย่างไรเท่านั้น ไม่ได้มีไว้เพื่อตัดสินสิ่งใด 

ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์

นาที 1:06 เมื่อนักข่าวถามถึงความสัมพันธ์กับแอฟ ทักษอร คุณพิธา จะพบภาษากายในลักษณะกลุ่มก้อน (Cluster of body language) ดังนี้

• หลบตา (Diminishing eye contact) โดยมองไปล่างขวา (Low right quadrant) ทักพบเสมอเวลาไม่มั่นใจ ต้องการหลีกเลี่ยง หนี หรือ ปกปิดซ่อนเร้น
• เกร็งปากจู๋ (Forward lip purse) เป็นการเกร็งริมฝีปาก ดูคล้ายการทำปากจู๋ สังเกตลักษณะริมฝีปากจะเกร็งและยื่นมาทางด้านหน้าเล็กน้อย เป็นภาษากายที่มีพบเมื่อจะ ซ่อน หรือ ปกปิดความจริง หรือ ซ่อนเจตนาอะไรบางอย่างไว้ (Holding back information) มักแสดงบ่งบอกว่าสิ่งที่พูดจะไม่ตรงกับสิ่งที่อยู่ในใจ
• อมยิ้ม (Suppressed smile) จะสังเกตว่าเจ้าตัวยิ้ม ในลักษณะที่อมยิ้มเอาไว้
• ลำตัวและศีรษะหันหนีจากนักข่าว (Distancing / Flee) เป็นภาษากายที่อธิบายได้ด้วยกลไก Fight and Flight response เป็นกลไกทางสัญชาตญาณเมื่อสิ่งมีชีวิตเราเผชิญต่อภัย

วินาทีถัดมา จะพบคุณทิม พิธายิ้มจนตาหยี๋ ซึ่งเข้าองค์ประกอบของรอยยิ้มแห่งความสุข (Duchenne smile)

รอยยิ้มที่แท้จริงเป็นรอยยิ้มของความสุขที่ออกมาจากใจ และจากความรู้สึกที่เป็นสุข เราจะพบการหดตัวของกล้ามเนื้อสองมัดคือกล้ามเนื้อที่ดึงมุมปากไปทางขมับ (Zygomatic major) ทำให้เกิดการฉีกยิ้มและแก้มยกขึ้น อีกมัดที่สำคัญมากคือกล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆดวงตา (Orbicularis oculi) ทำให้พบรอยย่น หรือ ตีกาที่หางตา พร้อมกับดวงตาที่ดูหรี่ลง

ในนาที 1:11 และ 1:12 จังหวะที่คุณพิธาพูดว่า “โสด โสดสนิท” จะพบว่าเขาใช้มือข้างขวาตบหน้าอก เป็นมือประกอบ (illustrator) เพื่อจะย้ำในความหมายที่ตัวเองพูดว่า “ฉันพูดจริงนะ” ทั้งนี้อยากให้สังเกตว่าแม้จะตัวจะใช้มือประกอบเพื่อเพิ่มน้ำหนักในสิ่งที่พูดแต่ร่างกายส่วนอื่นไม่ได้สอดประสานด้วยกัน เพราะร่างกายกำลังหันหลังและเดินหนี (Distancing) ความไม่ลงรอยของภาษากายที่ปรากฏทำให้มือที่พยายามแสดงว่า “ฉันพูดจริงนะ” มีความน่าเชื่อถือลดลง

ในนาที 1:15 คุณพิธาหันหน้ากลับมาทางนักข่าว จะสังเกตว่าใบหน้าแดงขึ้น (Blushing) จากการขยายตัวของเส้นเลือดบนใบหน้าร่วมกับการเต้นของหัวใจในอัตราที่เร็วขึ้น การที่คนเราหน้าแดงจะมีหลัก ๆ สองสาเหตุ คือ โกรธ และ อาย

ในกรณีนี้จะเป็นลักษณะอาย (Shy / Embarrassment) การอายมักจะเกิดจากการถูกจับผิดได้ หรือ เจ้าตัวกำลังปฏิเสธบางสิ่งบางอย่างและอีกฝ่ายไม่เชื่อ ในจิตใต้สำนึกเรารู้สึกตลกที่ตัวเองกำลังแก้ตัวเพราะรู้แก่ใจว่าไม่จริง จึงปรากฏออกมาเป็นภาษากาย ไม่ว่าจะเป็นการยิ้ม หน้าแดง ฯลฯ

สรุป

ถ้าใครได้ดู VDO นี้ ผมอยากลองให้จินตนาการย้อนไปสมัยเรียนมัธยมตัน หรือ ปลาย อยากให้ลองนึกภาพตอนที่คุณหรือเพื่อนคุณเคยแซวใครสักคนว่าแอบชอบใครแล้วอีกฝ่ายอายหน้าแดง อาย ยิ้ม และ รีบตอบปฏิเสธ จะมีส่วนเหมือนในเคสนี้หลายประการ

เคสคุณทิม พิธา ผมเชื่อว่าไม่ว่าใครที่ดูเคสนี้น่าจะสามารถใช้ประสบการณ์ส่วนตัวและสรุปได้ว่าเขาน่าจะเขินและอายในจังหวะที่ถูกถามแบบไม่รู้ตัวเช่นนี้ ทั้งนี้ถ้าเราทราบภาษากายและวิเคราะห์เป็น จะสามารถเก็บรายละเอียดได้ลึกขึ้นในแต่ละองค์ประกอบและท่าทางที่ปรากฏออกมา ว่ามีความหมายอย่างไรและสอดประสาน หรือ ขัดแย้งหรือไม่ เป็นการเข้าใจและวิเคราะห์คนได้ลึกขึ้นอีกชั้นนึง

ขอให้สนุกกับการเรียนรู้นะครับ

ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ (หมอมด)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น สถานการณ์อ้างอิงเพื่อใช้ในการสอนจะคัดเลือกมาจากหลายวงการ เช่น นักการเมือง นักแสดง นักร้อง นักกีฬา นักธุรกิจ และบุคคลสาธารณะที่ปรากฏในสื่อสาธารณะ เช่น ข่าว รายการโทรทัศน์ งานแถลงข่าว สัมภาษณ์ รายการในยูทูป (youtube)ทั้งในและต่างประเทศ การตีความและอธิบายภาษากายทุกอย่างเพื่อการเรียนรู้และแสดงผ่านมุมมองของผม ว่าผมมีความเห็นอย่างไรต่อสถานการณ์เหล่านั้นเท่านั้น และไม่มีจุดประสงค์เพื่อหวังประโยชน์ด้านการเมือง หรือเพื่อละเมิดกับบุคคลใด กลุ่มการเมือง หรือ ศาสนาใด ทั้งสิ้น

เกี่ยวกับผู้เขียน