เป็นการแบตเทิลกันระหว่าง วิโรจน์ ลักขณาอดิศร ผู้สมัครผู้ว่าฯ กทม. หมายเลข 1 กับ สกลธี ภัททิยกุล ผู้สมัครผู้ว่าฯ กทม. หมายเลข 3 ในประเด็นที่ว่า หากเกิดรัฐประหารในช่วงที่ดำรงตำแหน่งผู้ว่าฯ กทม.ในฐานะผู้ว่าฯคุณคิดจะทำอย่างไร ?
คู่นี้ที่น่าจับตากว่าทุกคู่ในรายการเพราะถือว่ามีทัศนคติและอุดมการณ์ทางการเมืองแตกต่างกันคนละขั้ว(ตรงข้ามเลยก็ว่าได้) จึงคาดเดาได้เลยว่าคงมีการโต้เถียงกันดุเดือดรวมทั้งคงจะพบอารมณ์และภาษากายที่น่าสนใจมากมาย
ภาษากายคือข้อมูลที่สื่อสารออกมาจากมนุษย์ทุกอย่างนอกเหนือจากคำพูดทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว จึงเป็นชุดของข้อมูลสำคัญที่สามารถใช้ตีความว่าส่วนตัวเราจะให้ระดับความความเชื่อถือกับเหตุการณ์ที่ปรากฎอย่างไรเท่านั้น การวิเคราะห์ภาษากายจึงไม่ได้มีไว้เพื่อตัดสินว่าใครโกหกหรือหลอกลวง
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์
ก่อนที่ทั้งคู่จะเริ่มรายการ จะสังเกตท่ายืนของทั้งสองท่านดังนี้
คุณวิโรจน์ (ซ้ายมือ)
- การยิ้มจะพบมุมปากขวา ยกสูงกว่ามุมปากซ้ายเล็กน้อยลักษณะนี้เป็นเอกลักษณ์ของ Facial expression ที่เรียกว่า Comtempt
- ตามองไปข้างหน้า (คาดว่ามองไปที่กล้องบันทึกรายการ หรือ กล้องถ่ายรูป)
- การกอดอกพบมือขวากำหมัดไว้ แสดงอารมณ์โกรธ (Anger , Aggression)
- เท้าทั้งสองวางเท้าห่างกันในระยะที่เสมอหัวไหล่ทั้งสองข้าง เป็นลักษณะของการยืนที่มั่นคงแสดงความมั่นใจ
คุณสกลธี (ขวามือ)
- ก้มหน้าเล็กน้อยและมองต่ำ (Diminished eye contact)
- มือข้างซ้ายมาจับข้อศอกแขนข้างขวาในลักษณะ Single arm cross เป็นภาษากายที่ปรากฎออกมาเมื่อเราต้องการความปลอดภัย หรือ เพื่อป้องกันตัวเองในทางจิตวิทยา
- เท้าทั้งสองจะอยู่แคบกว่าระยะระหว่างหัวไหล่เล็กน้อยซึ่งเป็นลักษณะการยืนที่มีความมั่นใจน้อยกว่าถ้าเทียบกับระยะเท้าที่เท่ากับหรือกว้างกว่าระยะระหว่างไหล่
นาที 1:31 น้าเน้กพูดว่า “ไม่รู้ว่าผมรู้สึกไปเองหรือเปล่าว่าเวทีไฟมันลุก”
จะพบว่าจู่ ๆ คุณสกลธีเปลี่ยนท่าจาก Cross arm มาเป็นการเอามือล้วงกระเป๋าซึ่งยังสื่อความหมายในรูปแบบเดียวกับ Single arm cross คือเพื่อความปลอดภัย หรือ เพื่อป้องกันตัวเองในทางจิตวิทยา และก้มหน้ายิ้ม (Suppresed smile)และเหมือนพูดกับตัวเองพึมพำและพบลิ้นงู (Loose tongue jut)
ลิ้นงู เป็นภาษากายมักพบบ่อยเวลากำลังคิดหรือกำลังพูดในสิ่งที่ตนคิดว่าไม่ดี และมักสัมพันธ์และพบได้บ่อยในคนที่กำลังโกหก ปิดบัง หรือเล่าความจริงที่บิดเบือน เติมแต่ง (ซึ่งล้วนก็เข้าข่ายโกหก) หรือการพูดความจริงแต่เป็นสิ่งที่ตนเองทำไม่ดีเอาไว้ (Deception) ทั้งนี้ต้องแยกแยะให้ออกกับการเลียริมฝีปากเพราะปากแห้ง
ทั้งนี้หลายคนมักจะวิเคราะห์ผิดว่า ลิ้นงู = โกหก คุณวิเคราะห์ภาษากายแบบนั้นไม่ได้ แต่จะต้องดูองค์ประกอบอื่นผสมไปด้วย เพราะหลายครั้งลิ้นงูไม่ได้แปลว่าโกหกเสมอไป
ดีเบตจะเริ่มจากคุณวิโรจน์ โดยใน 3 นาทีที่เขาดีเบตจะพบภาษากายที่น่าสนใจดังนี้
- มือประกอบ (illustrator) คุณวิโรจน์พูดเร็ว เสียงดังและรุนแรง ที่น่าสังเกตคือมีการใช้มือประกอบการพูดที่ถี่มาก การใช้มือประกอบในอัตราส่วนที่สูงมาก ซึ่งในส่วนนี้เป็นเอกลักษณ์ของเขาจึงถือเป็น baseline behavior เราจะพบบ่อยใน VDO ต่าง ๆ ของเขา การใช้มือประกอบถ้าเป็นไปในลักษณะ passive จะแปลว่าเจ้าตัวอินและมีอารมณ์ร่วมกับสิ่งที่กำลังสื่อสาร
- นาที 2:34 และในอีกหลาย ๆ ช่วง จะพบคุณวิโรจน์ทำมือประกอบในลักษณะฟันดาบ (Sword hand chop) เป็นภาษากายที่แสดงถึงการรุกราน โจมตี และถ้าสังเกตคุณสกลธี เขาจะยืนโดยวางมือไขว้กันที่ระดับพุง ก็เป็นลักษณะเดียวกับ Cross arm ดังที่ได้อธิบายไปแล้ว
- สีหน้าของคุณวิโรจน์จะพบว่าคิ้วทั้งคู่หดเข้าหากันและเห็นร่องระหว่างคิ้วที่ชัด ขอบตาบนและล่างหดเกร็ง รูจมูกขยายใหญ่ขึ้น เป็นสีหน้า (Facial expression) ของอารมณ์โกรธ (Anger)
สีหน้าของคุณสกลธีในนาที 2:04 ที่ฟังคุณวิโรจน์ดีเบต จะพบริมฝีปากล่างดันขึ้นบนเป็นลักษณะเด่นของ Facial expression ของ Disgust หรืออารมณ์เกลียด / ไม่ชอบ แต่ขอบตาบนและล่างหดเกร็งและคิ้วที่หดเข้าหากันจะแสดง Anger
ทั้งนี้ แม้จะปรากฎอารมณ์ทั้ง Anger และ Disgust ผสมกันแต่อยู่ในระดับไม่สูง (Low intensity)
ถึงคราวคุณสกลธีได้ดีเบตบ้าง
นาที 6:01 คุณสกลธีพูดว่า “มัน(การรัฐประหาร) สร้างความขัดแย้ง และเป็นแผล เป็นปม(*)ในใจอยู่นะครับ(**)” จะพบภาษากายดังนี้
- จังหวะ (*) เขาใช้นิ้วสัมผัสหน้าอก (touching chest with finger tips) ทำให้มือประกอบนี้ดู insincere เมื่อเทียบกับการใช้ฝ่ามือทั้งมือสัมผัส
- จังหวะ (**) จะพบก้มหน้าหมอต่ำ (Diminished eye contact) ร่วมกับลิ้นงู (อธิบายภาษากายนี้ไปแล้วในข้างต้น)
นาที 6:23 คุณสกลธีพูดว่า “แล้วจะรู้ได้ยังไงว่า เป็นรัฐประหารจากฝ่ายไหน และประชาชนเขาไม่อยากให้ทำ นึกออกไหมฮะ (*)”
จังหวะ (*) คุณสกลธีแสดงลิ้นงู (Loose tongue jut) อีกแล้ว และจังหวะนี้จะเริ่มพบการใช้มือประกอบแต่เป็นในลักษณะจีบนิ้วทั้ง 5 เข้าด้วยกัน
นาที 6:31 คุณสกลธีแสดงลิ้นงู (Loose tongue jut) อีกครั้งตอนพูดเกี่ยวกับความต้องการของประชาชน และยังพบอีกในนาที 8:11 และ 8:18 จะพบลิ้นงูต่อ ๆ กัน 2 ครั้งตอนพูดว่า “ถึงแม้ว่าการปฎิวัติเนี่ย…”
ช่วงถัดเป็นจังหวะของคุณวิโรจน์ ในนาที 9:10 ถึง 9:25 จะพบ Facial expression ของคุณวิโรจน์เป็น Anger ชัดเจนและมี intensity ที่รุนแรงกว่าช่วงแรก สังเกตจากกล้ามเนื้อบนใบหน้าหดตัวมากขึ้นรวมถึง Frontalis การพูดจาดุดันและเสียงดังมากขึ้นอีกทั้งพบหน้าแดง (Blushing) อันเป็นผลจากการที่เส้นเลือดบริเวณใบหน้าและศีรษะขยายตัว
ส่วนนาที 9:25 จะพบคุณสกลธีเม้มปาก (Inward lip roll) เป็นภาษากายที่เกิดโดยปราศจากการบังคับโดยเจ้าตัว (Subconcious) จะสัมพันธ์กับการกลั้นอารมณ์ลบ (Conceling strong negative emotion) เช่น การกลั้นอารมณ์เสียใจ ความเครียด ความกลัว หรือความโกรธ ทั้งนี้จะต้องแยกออกจากสภาวะปากแห้ง หรือ ริมฝีปากแห้ง
นาที 11:00 คุณสกลธีพูดว่า “คุณวิโรจน์ไม่ต้องมาสอนผมหรอกครับ คุณไม่มีสิทธิ์มาสอนผม ผมโตมา 44 ปี ผมรู้อะไรผิดอะไรถูก” จะพบคุณสกลธีใช้นิ้วชี้ข้างซ้ายซึ่งเป็นการชี้โดยมือข้างที่ไม่ถนัด (คุณสกลธีถนัดขวา) ทำท่าในลักษณะ Finger point hand chop
นาที 10:24 คุณสกลธีพูดว่า “มันไม่มีคำตอบที่ชัดเจน” จะพบคุณวิโรจน์แสดง Facial expression ของ Disgust โดยสังเกตได้ที่ริมฝีปากล่าง
สรุป
การดีเบตคู่นี้ถือว่ามันส์มาก
คุณวิโรจน์จะมีภาษากายที่ขึงขัง เร็ว และแรงทั้งภาษากาย และภาษาพูด (Verbral & Non-Verbal) โดยเฉพาะภาษากายที่รุนแรง ตรงไปตรงมา ส่วนคุณสกลธีจะมีท่าทีที่สงบนิ่ง ดูสงวนท่าทีในการแสดงออกแต่มีภาษากายที่รั่วออกมา (Leakage) โดยเฉพาะลิ้นงูที่บ่อยมาก
จากการดีเบตของคู่นี้ ผมนึกถึงการ์ตูนเรื่อง Berserk ในฉากที่กัสสู้กับเซอร์ปิโก้ โดยคุณวิโรจน์เป็นกัสที่ถือดาบขนาดยักษ์ไล่ฟันอีกฝ่ายชนิดจะเอาให้ไส้แตก ส่วนคุณสกลธีเป็นเซอร์ปิโก้ ที่แม้กำลังจะน้อยกว่าแต่มีลีลา รู้จักหลบหลีก ไม่เผชิญหน้าชนโดยตรง และแอบหาจังหวะแทงดาบกลับอีกฝ่ายได้เป็นระยะ ๆ
ขอเป็นกำลังใจให้ผู้สมัครทั้งสองท่านในการเลือกตั้งที่จะถึงครับ
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ (หมอมด)
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น สถานการณ์อ้างอิงเพื่อใช้ในการสอนจะคัดเลือกมาจากหลายวงการ เช่น นักการเมือง นักแสดง นักร้อง นักกีฬา นักธุรกิจ และบุคคลสาธารณะที่ปรากฎในสื่อสาธารณะ เช่น ข่าว รายการโทรทัศน์ งานแถลงข่าว สัมภาษณ์ รายการในยูทูป (youtube)ทั้งในและต่างประเทศ การตีความและอธิบายภาษากายทุกอย่างเพื่อการเรียนรู้และแสดงผ่านมุมมองของผม ว่าผมมีความเห็นอย่างไรต่อสถานการณ์เหล่านั้นเท่านั้น และไม่มีจุดประสงค์เพื่อหวังประโยชน์ด้านการเมือง หรือเพื่อละเมิดกับบุคคลใด กลุ่มการเมือง หรือ ศาสนาใด ทั้งสิ้น
