เมื่อพระไทยเป็นข่าว หลัก ๆ จะวนเวียนอยู่เรื่อง ชู้สาว โกงเงินวัด และเสพสิ่งเสพติด ทำให้เป็นที่ละอายแก่คนไทยทั้งประเทศเสมอ และยิ่งในยุคโซเชียลปัจจุบันที่ข่าวจะ Viral ได้เร็วแล้วจะพบข่าวที่ไม่ดีในสังคมที่เกิดขึ้นรายวันอย่างมากมาย
ล่าสุดพระชื่อดัง หลวงพี่กาโตะ (ประวัติ) ก็มีข่าวออกมาว่ามีความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งกับผู้หญิง พร้อมยังมีพระบางรูปได้นำหลักฐานออกมาแสดง ไม่ว่าจะเป็นคลิปเสียงและหลักฐานการโอนเงินเป็นจำนวนมาก
ณ เวลานี้ที่ผมกำลังเรียบเรียงบทความ หลวงพี่กาโตะได้สึกแล้ว (ลิ้ง) อันเป็นเหตุการณ์ที่เสมือนการยอมรับว่าตนมีส่วนร่วมในคำกล่าวหาเรื่องความสัมพันธ์กับผู้หญิง ผู้ที่ติดตามผมหลายท่านก็อยากให้ผมได้ทำบทวิเคราะห์ของอดีตพระรูปนี้เพราะมีจุดที่น่าสังเกตและเรียนรู้หลายจุด
ภาษากายคือข้อมูลที่สื่อสารออกมาจากมนุษย์ทุกอย่างนอกเหนือจากคำพูดทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว จึงเป็นชุดของข้อมูลสำคัญที่สามารถใช้ตีความว่าส่วนตัวเราจะให้ระดับความความเชื่อถือกับเหตุการณ์ที่ปรากฎอย่างไรเท่านั้น การวิเคราะห์ภาษากายจึงไม่ได้มีไว้เพื่อตัดสินว่าใครโกหกหรือหลอกลวง
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์
นาที 0:02 นักข่าวเริ่มต้นถามว่า “สำหรับข่าวที่เกิดขึ้นนี้ ท่านได้รับข่าวสารแล้วมีความรู้สึกอย่างไรบ้าง” พบภาษากายดังต่อไปนี้
- พบการเม้มปาก (Inward lip roll) เป็นภาษากายที่เกิดโดยปราศจากการบังคับโดยเจ้าตัว (Subconcious) จะสัมพันธ์กับการกลั้นอารมณ์ลบ (Conceling strong negative emotion) เช่น การกลั้นอารมณ์เสียใจ ความเครียด ความกลัว หรือความโกรธ
- ทำปากยื่น/ปากจู๋ (Forward lip purse) มักสัมพันธ์กับการปฎิเสธ และการปิดบัง (Rejection , Hiding information) และสิ่งที่พูดและอยู่ในใจเป็นคนละอย่างกัน (Disparity)
- พบ Micro-subtle expression ของความกลัว (Fear) สังเกตจากมุมปากและขากรรไกรที่เคลื่อนขยับไปด้านหลัง
นาที 0:11-0:12 อดีตพระพูดว่า “ได้รับข่าวสารเป็นที่เรียบร้อยแล้ว และรู้สึก (*) ตกใจ” จะพบภาษากายดังนี้
- การยิ้ม (Smile) ในจังหวะนี้น่าสนใจว่าเขาจะยิ้มทำไม ? เพราะในบริบทนี้คือการตอบคำถามที่เกี่ยวกับเรื่องชู้สาวที่ถือว่าซีเรียส การยิ้มที่ขัดบริบทเช่นนี้ (Smiling out of context) อาจตีความได้ว่าต้องการปิดบัง กลบเกลื่อน หรือลดทอนความสำคัญ (Minimize) การยิ้มเป็นสิ่งที่มนุษย์เรานิยมใช้เพื่อแก้ไขสถานการณ์ เอาตัวรอด (ลองถามตัวเราเองว่าถ้าเราเป็นพระและถูกกล่าวหาว่ามีเพศสัมพันธ์กับหญิงสาว เราจะมีอารมณ์และสีหน้าอย่างไร ?) ทั้งนี้การยิ้มถือว่าเป็น Baseline ของอดีตพระ เพราะเป็นสีหน้าที่เขาแสดงออกเป็นประจำ (Default facial expression) จึงต้องพิจารณาในปัจจัยนี้ด้วย
- ในจังหวะ (*) มีการกลืนน้ำลายก้อนใหญ่ (Hard swallowing) มักพบเวลามีอาการตื่นเต้น เครียด และหวาดกลัว จึงสัมพันธ์กับการเก็บอั้นอารมณ์ลบและจะชัดเจนและถี่มากยิ่งขึ้นตามความรุนแรงของอารมณ์ สามารถอธิบายจากการร่างกายจะลดการทำงานของระบบย่อยอาหารทำให้ลดการหลั่งน้ำลายและน้ำย่อย น้ำลายจะเหนียวและข้นทำให้ต้องพยายามกลืนน้ำลายจนเห็นการเคลื่อนไหวของลูกกระเดือกที่ลำคออย่างชัดเจน พร้อมกับกล้ามเนื้อบริเวณคอจะมีการหดเกร็งกว่าในสภาวะปกติ ทั้งนี้จะต้องแยกออกจากความผิดปกติที่เรียกว่าภาวะกลืนลำบาก (Dysphagia)
นาที 0:20 อดีตพระพูดว่า “ทำไมเสียงในคลิปถึงเหมือนเรา”
จะพบการนำมือข้างซ้ายมาสัมผัสข้อพับแขนข้างขวาที่ดูคล้ายกับการกอดแขนแนบกับตัก ลักษณะที่เกิดขึ้นคล้ายกับการกอดตัวเอง (Self hugging) เป็นสภาวะทางจิตที่ต้องการปลอบและทำให้ตนเองรู้สึกปลอดภัย คล้ายกับเด็กน้อยที่ตกใจหรือเศร้าและโผหาคนกอด ทั้งนี้จะพิจารณาเป็นการปฎิเสธในลักษณะการใช้แขนเพื่อกั้นหรือป้องกันตัวเองจากอีกฝ่ายก็ได้ (Partial arm cross / Blocking)
0:25-0:33 อดีตพระพูดว่า “เป็นการแกล้ง(*) เรารู้แล้วแหละว่าอย่างน้อยมีการแกล้งเกิดขึ้น เป็นการไม่พอใจ อะไรสักอย่างนึง(**)ละครับ..”
- จังหวะ (*) จะพบอดีตพระใช้มือขึ้นมาประกอบการพูด (illustrator) ในลักษณะการนับเลข แต่ประเด็นที่น่าสนใจคือเริ่มนับเลขจากนิ้วก้อยซึ่งแปลกไปจากคนทั่วไปที่เริ่มนับจากนิ้วชี้หรือนิ้วโป้ง การใช้มือที่ขัดแย้งนี้ในภาษากายถือว่าความจริงใจและความตรงไปตรงมาต่ำ (Less sincere / less hornesty) เมื่อเทียบกับการนับแบบที่กล่าวมาข้างต้น
- การนวดมือ (rubbing hands/fingers) ในจังหวะ (**)ในเคสนี้จะทำท่าคล้ายกำลังล้างมือ จะพบบ่อยเมื่ออยู่ในสภาวะที่ประหม่า ตื่นกลัว โดยเฉพาะกรณีเคสที่โกหกและปิดบัง อธิบายว่าเป็นกลไกเพื่อปลอบประโลมตนเองในทางจิตวิทยา และถ้าอยู่ในสภาวะที่กลัวมากอาจพบอาการมือสั่น(Jittery hands)ร่วมด้วย เช่นในเคสของคุณฌอน (ลิ้ง)
0:38 อดีตพระพูดว่า “เราบริสุทธิ์ใจ เราเต็มที่กับงาน เราเต็มที่กับงานนิมนต์” จะพบ illustrator ในลักษณะคว่ำมือ (Palm down) ซึ่งเป็นภาษากายที่แสดงความจริงใจและความตรงไปตรงมาต่ำ (Less sincere / less hornesty) เมื่อเทียบกับหงายมือ (Palm up)
ช่วงนาที 0:40 อดีตพระพูดว่า “เราเต็มที่กับงาน กับการสร้างวัด เราไม่มีเวลาไปทำอะไรแบบนั้นหรอกโยม”
ประเด็นนี้ผมสนใจลักษณะการพูดแก้ต่างของอดีตพระ (ไม่เกี่ยวกับภาษากาย)
การปฎิเสธการกระทำโดยอ้างเหตุผลที่บางเบาเช่นนี้มักพบบ่อยเพื่อหลีกเลี่ยงที่จะปฎิเสธตรง ๆ ว่า “ฉันไม่ได้ทำ” เพราะในทางจิตเราไม่ต้องการโกหกโดยตรงในรูปแบบการพูดเท็จอันจะเป็นการลดทอนคุณค่าในตัวเรา (Self esteem) แต่เลือกที่จะใช้คำพูดในลักษณะหลบเลี่ยงหรือการยกเหตุผลมาเฉไฉเพื่อคงคุณค่าของตนไว้ เพราะมนุษย์รู้สึกแย่กับการเฉไฉน้อยกว่าการกล่าวเท็จโดยตรง
นาที 0:44 อดีตพระพูดว่า “เรื่องจะจริงไม่จริงเรารู้อยู่เต็มอก” จะพบการใช้มือสัมผัสกับหน้าอก ทั้งนี้ถ้าสังเกตให้ละเอียดจะเห็นว่าใช้ปลายนิ้ว(Finger tips) ในการแตะหน้าอกซึ่ง แสดงความจริงใจและความตรงไปตรงมาต่ำ (Less sincere / less hornesty) เมื่อเทียบกับการใช้ทั้งฝ่ามือสัมผัส
1:18 นักข่าวถามว่า ” สำหรับบุคคลที่เป็นข่าวและกล่าวอ้างหลวงพี่กาโตะ ได้รู้จักกันเป็นการส่วนตัวไหมครับ” จะพบภาษากายดังนี้
- Inward lip roll ร่วมกับ Hard swallowing เป็นภาษากายที่ได้อธิบายในข้างต้น
- ริมฝีปากล่างหดขึ้น ( Raise lower lip) เป็น Microexpression ของ Disgust สัมพันธ์กับอารมณ์เกลียด/ไม่ชอบ (Dislike)
นาที 1:43 “เขามากับแม่ เอากับข้าวมาถวายเพลทำนองนั้นละครับ และก็ไม่รู้จักเขาครับ”
ในจังหวะนี้จะพบการใช้นิ้วชี้ของมือขวาเกาบริเวณหลังคอระดับเดียวกับติ่งหูดังภาพ (Neck scratching) การเกาเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้เป็นธรรมดาจากการที่คนเรารู้สึกคัน ทั้งนี้การเกาในลักษณะนี้ในทางภาษากายจะบ่งบอกถึงสภาวะของความรู้สึกสับสนผสมกับตื่นเต้น คำไทยเราใช้คำว่าอิหลักอิเหลื่อ จุดนี้ถือเป็นการส่งสัญญาณที่สำคัญว่าทำไมถึงเกิดภาษากายนี้เมื่อพูดถึงผู้หญิงที่เป็นคู่กรณี และหลังจากพูดเสร็จก็พบการยิ้มซึ่งได้อธิบายไว้ข้างต้นแล้ว
สรุป
มีคนถามผมว่าเป็นไปได้ไหมที่อดีตพระท่านนี้ได้กระทำการที่ไม่เหมาะสมในลักษณะชู้สาว ?
ถ้าในส่วนของภาษากายก็มีจุดให้สังเกตถึงความกลัว วิตกกังวล และตื่นเต้น มีการใช้มือที่ less sincere หลายต่อหลายครั้ง
ทั้งนี้ภาษากายไม่อาจนำมาใช้เพื่อฟันธงหรือตัดสินการกระทำของใคร จะบอกได้เพียงว่าเจ้าตัวอยู่ในสภาวะอารมณ์ใดและเราในฐานะผู้สังเกตการณ์จะให้ความเชื่อถือกับสิ่งที่ปรากฎมากน้อยเพียงใด
ในเชิงของหลักฐานและการพิสูจน์ความสุจริต ผมคิดว่าหลักฐานและเหตุการณ์ 3 อย่างนี้น่าสนใจยิ่งกว่าภาษากาย คือ
- หลักฐานการโอนเงิน
- คลิปเสียงที่มีน้ำเสียง โทนเสียง และลักษณะการพูด ที่แม้แต่อดีตพระก็ยอมรับว่าเสียงเหมือนตน
- การตัดสินใจสึกของอดีตพระกาโตะ
ทั้งสามสิ่งนี้เป็นหลักฐานที่เป็นรูปธรรม ชัดเจน ตรงไปตรงมาที่นำไปใช้ในศาลได้ในลักษณะที่ไม่ต้องตีความ และอาจจะมากพอที่จะบอกว่าอดีตพระทานนี้บริสุทธิ์ หรือ ไม่บริสุทธิ์ แค่ไหนอย่างไร โดยที่ไม่ต้องวิเคราะห์สิ่งที่เขาพูด หรือ ภาษากายที่แสดงออกมาด้วยซ้ำ
อดีตพระกาโตะมีภาษากายหลายอย่างที่น่าศึกษาเรียนรู้ และหวังว่าทุกท่านจะสนุกกับการเรียนรู้ในบทความนี้
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ (หมอมด)
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น สถานการณ์อ้างอิงเพื่อใช้ในการสอนจะคัดเลือกมาจากหลายวงการ เช่น นักการเมือง นักแสดง นักร้อง นักกีฬา นักธุรกิจ และบุคคลสาธารณะที่ปรากฎในสื่อสาธารณะ เช่น ข่าว รายการโทรทัศน์ งานแถลงข่าว สัมภาษณ์ รายการในยูทูป (youtube)ทั้งในและต่างประเทศ การตีความและอธิบายภาษากายทุกอย่างเพื่อการเรียนรู้และแสดงผ่านมุมมองของผม ว่าผมมีความเห็นอย่างไรต่อสถานการณ์เหล่านั้นเท่านั้น และไม่มีจุดประสงค์เพื่อหวังประโยชน์ด้านการเมือง หรือเพื่อละเมิดกับบุคคลใด กลุ่มการเมือง หรือ ศาสนาใด ทั้งสิ้น
