มีภาพแชร์กันในโซเชี่ยวถึงภาษากายระหว่าง พ่อ-ลูก ของคุณหนึ่ง (จักรวาล เสาธงยุติธรรม) นักดนตรีและนักแต่งเพลงชื่อดัง ที่แชร์กันเยอะจนเป็นข่าวระดับออกสัมภาษณ์ในรายการโหนกระแส (แต่ภายหลังรายการไม่นำมาลงใน youtube เพื่อรักษาความรู้สึกของผู้เยาว์)
เพราะภาพที่เป็นข่าวเป็นภาพที่คุณหนึ่งอ้างว่าเป็นการแสดงความรักของพ่อที่มีต่อลูก แต่ผลลัพธ์คือสังคมรับไม่ได้กับภาพและคำอ้าง
ไม่ว่าจะเป็นภาพการล้วงมือเข้าไปในเสื้อเพื่อสัมผัสอวัยวะใต้ร่มผ้า ภาพเหมือนการจูบด้วยลิ้น และภาพคล้ายการเลียหัวนม
จึงเป็นประเด็นคำถามว่า ท่าทางและการแสดงออกเหล่านี้เหมาะสมหรือไม่ ทั้งในทางกฎหมาย ศีลธรรม จริยธรรม ความเหมาะสมตามบริบทสังคม สิทธิมนุษยชนและการเคารพในเกียรติของผู้เยาว์ รวมไปถึงขอบเขตของอำนาจที่กระทำได้ของบิดา
บทเรียนภาษากายเคสนี้ เราจะได้เรียนรู้ว่าภาพต่างๆที่เราถ่ายลงโซเชี่ยวล้วนมีความหมายในเชิงภาษากายทั้งสิ้น และสามารถถูกตีความได้หลากหลาย เราจึงต้องระวังภาษากายและภาพที่ปรากฎออกไปให้มาก
เผื่อคำนึงถึงผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคตของผู้เยาว์ ผมจะขอไม่นำภาพเหล่านั้นมาแสดง (ถือว่าเราคงได้เห็นภาพเหล่านั้นผ่านตามบ้างแล้ว) แต่จะขอเคราะห์ทั้งหมด 4 กรณีสำคัญว่าในภาษากายเรามีมุมมองยังไง รวมกับการแสดงความคิดเห็นส่วนตัวของผม
1.การสอดมือไปใต้ร่มผ้า
การเอามือล้วงไปเพื่อเกาเป็นสิ่งที่ทำได้และไม่ผิดอะไร ผมก็เคยล้วงไปใต้เสื้อของภรรยาเพราะเขาต้องการให้ผมเกากลางหลังเพราะเขาเกาไม่ค่อยถึง แต่ภาพที่สอนเปียโนไปและล้วงไปเกาก้นพร้อมกันนั้นดูค่อนข้างขัดแย้ง เพราะการเล่นเปียโนมักจะต้องใช้สมาธิ สังคมจึงไม่ค่อยเชื่อว่าเป็นการเกาตามธรรมดา
ในภาษากาย การที่เราล้วงมือสัมผัสร่างกายผู้อื่นในลักษณะที่ไม่มีผ้าปกปิด เช่น การสัมผัสต้นขาอีกฝ่ายที่ใส่ขาสั้น หรือ ล้วงไปใต้เสื้อ มักสื่อในเชิง Sexual Relationship ถ้าสองฝ่ายเป็นชายหญิงและอีกฝ่ายมีท่าทางของการยอมให้รุกรานก็จะมองว่าทั้งคู่มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิด (Close / intimate Relationship)
ในกรณีที่เป็นพ่อลูก คนที่เห็นภาพย่อมรู้สึกขัดแย้ง เพราะพ่อ-ลูก ไม่ใช่คู่ที่เหมาะสมที่จะแสดงออกเช่นนั้น ไม่ว่าพ่อล้วงลูก หรือ ลูกล้วงพ่อ
2.การใช้มือไปสัมผัสอวัยวะเพศ
อวัยวะเพศเป็นส่วนต้องห้ามของทุกคน ไม่ว่าเชื้อชาติ ศาสนา หรือ ชนเผ่าใดๆ เราล้วนรับรู้กันเป็นสากลว่าจะไม่ไปยุ่งกับอวัยวะเพศของฝ่ายตรงข้ามไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม
ยกเว้นกรณีสามี-ภรรยา ที่ต่างฝ่ายยิมยอมให้เข้าถึงร่างกายของอีกฝ่ายเพื่อการมีเพศสัมพันธ์ หรือ ในกรณีเด็กเล็กไร้เดียงสาเล่นกัน เพราะยังไม่เข้าใจบริบทสังคมและวัฒนธรรม (Social norm)
3.การจูบแบบใช้ลิ้น (French kiss)
การจูบมีหลายแบบ ตั้งแต่การหอมแก้ม การเอาริมฝีปากมาจูบกัน และแบบลึกซึ้งที่สุดคือต่างฝ่ายใช้ลิ้นล้วงกันไปมา (French kiss) การจูบแบบนี้จะกระทำกับคู่รักเท่านั้น เป็นจูบในบริบทที่สื่อถึงการมีความสัมพันธ์ทางเพศ
ภาพของคุณหนึ่งก็มีภาพคล้ายลักษณะการใช้ลิ้นเพื่อจูบระหว่างกัน แต่ไม่ชัดเจนว่ามีการกระทำแบบนั้นหรือไม่ (เพราะเราเห็นแค่จากภาพเพียงภาพเดียว) ทั้งนี้ ถ้าเป็นการจูบลักษณะนี้ ย่อมไม่ใช่ลักษณะการจูบกันระหว่างพ่อลูกพึ่งกระทำต่อกันตามธรรมเนียมสากล
4.ภาพคล้ายการเลียหัวนม
ภาษากายนี้ไม่ใช่ภาษากายปกติที่ผู้คนกระทำต่อกันในสังคม จะจำกัดเฉพาะคู่รักที่กระทำในกิจกรรมการมีเพศสัมพันธ์เท่านั้น แม้แต่การถ่ายเล่น หรือ ถ่ายเพื่อจัดฉากในลักษณะการแสดง ก็จะสื่อในความหมายการมีเพศสัมพันธ์ที่ชัดเจน
บทสรุป
ภาษากายเป็นสิ่งที่จะต้องระมัดระวังในการแสดงออก เพราะมันมีความหมายและตีความได้โดยเฉพาะกรณีที่อธิบายมีทั้ง 4 ข้อ
เพราะทั้ง 4 ข้อ เป็นภาษากายที่ตีความได้ตรงตัวและชัดเจนและสื่อถึงบริบทของเพศสัมพันธ์ระหว่างคู่รัก และแสดงต่อกันในสถานที่ส่วนตัวที่ไม่เปิดเผยต่อสาธารณชน
การจะอ้างว่าเป็นการกระทำที่แสดงความรักต่อลูกจึงฟังไม่ขึ้นสำหรับคนในสังคม เพราะทุกภาษากายทั้ง 4 ข้อเป็นภาษากายที่เฉพาะเจาะจงและลึกซึ้งชัดเจน (Specific) การอ้างของคุณหนึ่งจึงไม่ต่างจากการอ้างแมวให้เป็นหมา มันขัดแย้งและฟังไม่ขึ้นจริงๆ
ทั้งนี้ ส่วนตัวผมเชื่อว่าคุณหนึ่งคงไม่มีเจตนาที่ไม่ดีและเราล้วนทราบดีว่าเขารักลูกมาก ผมเองที่มีลูกเช่นเดียวกันและมีลูกสาวด้วย ผมจะฝากว่าเราในฐานะพ่อจะต้องระวังภาษากายของเราและต้องสอนลูกด้วยถึงภาษากายที่เหมาะสมในบริบทของสังคมสากล
ลูกจะใกล้ชิดกับผู้ปกครอง และจะลอกเลียนการกระทำของพ่อแม่เสมอ จึงต้องคิดให้เยอะและกว้างอย่างซีเรียสจริงจัง เพราะมันไม่ใช่ของเล่นๆ
ขอให้สนุกกับการเรียนรู้
ทพ.อภิชาติ ลีนานุรักษ์ (หมอมด)
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาเท่านั้น สถานการณ์อ้างอิงเพื่อใช้ในการสอนจะคัดเลือกมาจากหลายวงการ เช่น นักการเมือง นักแสดง นักร้อง นักกีฬา นักธุรกิจ และบุคคลสาธารณะที่ปรากฎในสื่อสาธารณะ เช่น ข่าว รายการโทรทัศน์ งานแถลงข่าว สัมภาษณ์ รายการในยูทูป (youtube)ทั้งในและต่างประเทศ การตีความและอธิบายภาษากายทุกอย่างเพื่อการเรียนรู้และแสดงผ่านมุมมองของผม ว่าผมมีความเห็นอย่างไรต่อสถานการณ์เหล่านั้นเท่านั้น และไม่มีจุดประสงค์เพื่อหวังประโยชน์ด้านการเมือง หรือเพื่อละเมิดกับบุคคลใด กลุ่มการเมือง หรือ ศาสนาใด ทั้งสิ้น
